Tình huống thực tế khi vận hành lò hơi và cách xử lý

Trong ngành công nghiệp hiện đại, lò hơi giữ vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn nhiệt ổn định cho sản xuất. Tuy nhiên, quá trình vận hành lò hơi tiềm ẩn nhiều rủi ro mà chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến sự cố nghiêm trọng. Rất nhiều trường hợp cháy nổ, hư hỏng thiết bị đều bắt nguồn từ việc xử lý tình huống không đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện các tình huống thực tế thường gặp khi vận hành lò hơi và hướng dẫn cách xử lý hiệu quả, an toàn nhất.

Trong ngành công nghiệp hiện đại, lò hơi đóng vai trò là "trái tim" của hệ thống sản xuất nhiệt. Tuy nhiên, không phải ai cũng ý thức được rằng chỉ một sơ suất nhỏ trong quá trình vận hành cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng – từ hư hỏng thiết bị, gián đoạn sản xuất đến nguy cơ cháy nổ, ảnh hưởng đến tính mạng con người.

Hãy tưởng tượng bạn đang ở trong ca vận hành, áp suất trong lò hơi bỗng dưng tăng vọt, đồng hồ báo vượt mức an toàn, hơi nước xì ra từ van an toàn với tiếng rít đáng sợ… Bạn sẽ làm gì? Bạn đã được huấn luyện để xử lý tình huống này chưa?

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về tính chất phức tạp và nguy hiểm trong quá trình vận hành lò hơi, chúng tôi xin chia sẻ một số tình huống thực tế thường gặp tại các nhà máy, cùng với phân tích nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả.

 Tình huống 1: Áp suất lò hơi tăng đột ngột vượt ngưỡng cho phép

Diễn biến:
Trong lúc vận hành lò hơi ghi tĩnh đốt than, người vận hành bất ngờ thấy áp suất tăng nhanh từ 8 bar lên 10 bar. Van an toàn bắt đầu xì hơi, đồng hồ rung mạnh.

Nguyên nhân:

• Hệ thống cấp nước bị lỗi, không bổ sung nước kịp thời khiến lượng nước giảm, nhiệt độ buồng đốt tăng.
• Van điều chỉnh áp suất hoạt động không ổn định hoặc bị kẹt.
• Hệ thống xả hơi chưa vận hành đúng cách.

Cách xử lý:

• Giảm tải nhiên liệu ngay lập tức bằng cách ngưng cấp than hoặc đóng cửa gió.
• Kiểm tra và mở hệ thống xả hơi để giảm áp suất.
• Kiểm tra van an toàn, đồng hồ áp suất và hệ thống bơm nước cấp.
• Sau khi áp suất ổn định, ngưng vận hành để kiểm tra toàn bộ hệ thống kỹ hơn.

 Tình huống 2: Lò bị thiếu nước nghiêm trọng – có nguy cơ nổ

Diễn biến:
Người vận hành không để ý đồng hồ báo mực nước, trong khi bơm cấp nước bị mất nguồn điện. Sau 10 phút, mực nước giảm dưới mức tối thiểu, đèn báo động sáng đỏ.

Nguyên nhân:

• Không kiểm tra định kỳ tình trạng bơm cấp nước.
• Bộ cảm biến mức nước không hoạt động hoặc báo sai.
• Không kiểm soát nhiệt độ buồng đốt dẫn đến bốc hơi quá nhanh.

Cách xử lý:

• NGƯNG ngay việc cấp nhiệt cho lò, đóng cửa lửa và cấp gió.
• KHÔNG được cấp nước vào lò khi lò đang thiếu nước nghiêm trọng – điều này dễ gây nổ do hiện tượng giãn nở nhiệt.
• Chờ nguội rồi mới thực hiện cấp nước trở lại từ từ, có sự giám sát kỹ thuật.
• Ghi nhận lại toàn bộ diễn biến và tiến hành kiểm tra, thay thế cảm biến hoặc sửa chữa hệ thống bơm nước.

 Tình huống 3: Khói đen dày đặc, đốt không triệt để nhiên liệu

Diễn biến:
Trong quá trình vận hành lò hơi tầng sôi đốt vỏ trấu, khói đen dày đặc thoát ra từ ống khói. Lượng nhiên liệu cháy dư rất nhiều, tro bay gây ô nhiễm môi trường.

Nguyên nhân:

• Gió cấp không đều, thiếu oxy làm cháy không hoàn toàn.
• Tỷ lệ gió/nhiên liệu không được tối ưu hóa.
• Vật liệu đốt có độ ẩm cao, không đạt chuẩn.

Cách xử lý:

• Điều chỉnh lượng gió cấp, tăng tốc độ quạt gió để đảm bảo cháy hoàn toàn.
• Kiểm tra chất lượng nhiên liệu đầu vào.
• Vệ sinh định kỳ buồng đốt, tránh tro tích tụ gây cản trở lưu thông không khí.
• Cân chỉnh lại các thông số tự động hóa nếu có hệ thống điều khiển.

 Tình huống 4: Báo động nhiệt độ quá cao ở buồng đốt

Diễn biến:
Hệ thống điều khiển báo nhiệt độ buồng đốt đạt ngưỡng 1000°C – vượt xa ngưỡng thiết kế (850°C). Tình trạng này nếu kéo dài sẽ gây cháy ống sinh hơi hoặc biến dạng vách lò.

Nguyên nhân:

• Lỗi cảm biến nhiệt độ hoặc rơ-le không ngắt nhiệt đúng lúc.
• Vận hành quá tải công suất thiết kế.
• Đốt nhiên liệu có nhiệt trị cao mà không điều chỉnh thời gian lưu cháy.

Cách xử lý:

• Ngừng cấp nhiên liệu, mở rộng quạt hút để làm mát buồng đốt nhanh chóng.
• Kiểm tra hệ thống cảm biến nhiệt, thay thế nếu cần.
• Đánh giá lại công suất tiêu thụ hơi, tránh tình trạng "ép lò".
• Điều chỉnh lại thời gian cấp nhiên liệu và tỷ lệ gió tương ứng.

 Tình huống 5: Cháy nổ tại buồng đốt hoặc đường ống

Diễn biến:
Một số đơn vị sử dụng lò hơi dầu DO, FO gặp tình trạng đường ống bị nứt do cháy ngược khi đánh lửa hoặc khi tắt lò không đúng cách.

Nguyên nhân:

• Cặn dầu tích tụ lâu ngày gây cháy ngược.
• Tắt lò đột ngột khi đầu đốt đang hoạt động mạnh.
• Hệ thống đánh lửa hoặc cảm biến lửa hoạt động không chính xác.

Cách xử lý:

• Trang bị đầy đủ bình chữa cháy và cảm biến khí.
• Tuyệt đối không được để dầu dư đọng trong buồng đốt.
• Vệ sinh định kỳ hệ thống đốt, đặc biệt là đầu đốt và đường ống dẫn dầu.
• Tắt lò theo đúng trình tự: giảm tải → tắt quạt → tắt đầu đốt → ngắt nguồn.

Những tình huống trên không phải chỉ tồn tại trên lý thuyết. Rất nhiều vụ cháy nổ trong ngành công nghiệp tại Việt Nam bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết hoặc vận hành sai quy trình. Điều này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn có thể dẫn đến mất an toàn lao động nghiêm trọng.

Việc hiểu và xử lý tốt các tình huống này không chỉ giúp bạn vận hành lò hiệu quả, tiết kiệm chi phí mà còn bảo vệ an toàn tính mạng cho người lao động.

Vậy, làm sao để đảm bảo mọi tình huống đều được kiểm soát?

Dưới đây là những hành động cần thiết mà bất kỳ đơn vị nào cũng nên triển khai:

 Đào tạo định kỳ

• Tổ chức các buổi huấn luyện thực tế mô phỏng tình huống nguy hiểm.
• Đào tạo từ căn bản đến nâng cao về quy trình vận hành, bảo trì và xử lý sự cố.

 Kiểm tra thiết bị thường xuyên

• Kiểm tra định kỳ van an toàn, đồng hồ áp suất, hệ thống cảm biến, bơm cấp nước.
• Thay thế linh kiện có dấu hiệu mòn, rò rỉ hoặc xuống cấp.

 Có quy trình xử lý sự cố rõ ràng

• Mỗi lò hơi nên có bảng hướng dẫn xử lý tình huống khẩn cấp đặt ngay tại khu vực vận hành.
• Lưu trữ nhật ký vận hành hằng ngày, ghi chép đầy đủ dữ liệu, cảnh báo và biện pháp xử lý.

 Ứng dụng công nghệ tự động hóa

• Trang bị hệ thống cảnh báo thông minh, tự ngắt khi có dấu hiệu bất thường.
• Kết nối giám sát từ xa qua điện thoại hoặc máy tính.

Kết luận

Qua những tình huống thực tế khi vận hành lò hơi và cách xử lý mà LÒ HƠI BÁCH KHOA vừa chia sẻ, hy vọng quý vị đã có thêm nhiều kiến thức hữu ích để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong quá trình sản xuất.

Hãy liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ dưới đây để được tư vấn về lò hơi, nồi hơi, và các thiết bị hơi nhiệt:

HeX Boiler - CÔNG TY TNHH NĂNG LƯỢNG NHIỆT BÁCH KHOA.

Địa chỉ: Số 268B, Quốc Lộ 2, Khu 2, Xã Phù Lỗ, Huyện Sóc Sơn, Tp Hà Nội.

Hotline: 0917 754 059

Email: info@hexboiler.com